Па слядах савецка-польскай вайны
Па слядах савецка-польскай вайны і першых камсамольцаў раёна. Можа быць і вашы сваякі ў спісе першых камсамольцаў?
Уводзіны
У руках нашай каманды чарговы раз апынуўся ўнікальны дакумент.
Рукапіс к.Шклярыка, якую падаў Муха Барыс Ібрагімавіч.
К. Шклярык
Першыя камсамольцы Пухавіцкага раёна
1920 год
Блонскі камітэт Камуністычнай моладзі
Шукаем тых, хто можа падзяліцца матэрыяламі і інфармацыей
Дзе знаходзіцца магіла чырвонаармейцаў з апісаных ніжэй падзей (хто можа паказаць)?;
У якім стане яна знаходзіцца сёння?
Дапаўненні па тэме
Тэкст дакументу
Рукапіс (успаміны) за 1920 год, варта адзначыць, што тэкст складзены пазней пра што сведчыць дата выдання сшыткі, у якой запісаныя ўспаміны. Так, сшытак была праведзена ў 1957 годзе, ды і ў артыкуле аўтар піша пра ўспаміны. Пры друку тэксту захаваны яго арфаграфічныя асаблівасці (напісана па тэксце Беларусь замест Беларусь і г.д.).
Блонскі камітэт Камуністычнай моладзі пад кіраўніцтвам настаўніка Ажгірэя Васіля Філіповіча пачаў стварацца ў 1920 годзе, у той час, калі Беларусь стагнала пад панаваннем белагвардзейскай польскай шляхты і тапталася сопагамі польскіх легіянераў пана Пільсуцкага. Яго таго яшчэ нельга было назваць у сапраўдным сэнсе Камітэтам камуністычнай моладзі. Гэта, мабыць, была невялікая група моладзі, якая складалася з бедняцка-сярэднецкай моладзі сеў Блонь і вёскі Зарэчча. Мы не мелі ў той час нават Космсомольских квіткоў, але былі аб’яднаны адзіным імкненнем спрыяць больш хуткаму вызваленню роднай Беларусі ад панавання над ёй польскіх паноў. Настаўнік Васіль Піліпавіч Ажгірэй выхоўваў у нас нянавісць да ўсіх і ўсякіх прыгнятальнікаў і адначасова любоў і павага да людзей працы.
Ішло лета 1920 года. Войскі польскай шляхты пад націскам Чырвонай Арміі пакідалі занятыя імі гарады і вёскі Беларусі і ў паніцы адкочваліся да сваёй сталіцы Варшаве…
У сярэдзіне ліпеня 1920 г. (калі памяць мне не змяняе – 11 ліпеня) войскі Чырвонай Арміі вызвалілі мястэчка Пухавічы, дэр. Зарэчча, сяло Блонь і станцыя Пухавічы…
Першыя камсамольцы Блонскага камітэта
Вось у гэты час па-сапраўднаму афармлялася Блонская арганізацыя камуністычнай моладзі, адзіны ва ўсёй Пухавіцкай воласці.
Старшынёй бюро камітэта быў абраны настаўнік Ажгірэй Васіль Піліпавіч, а сакратаром я-Шклярык Кірыл Мікалаевіч і былі прынятыя ў члены камсамола:
Цехановіч Пётр Вікенцьевіч, ураджэнец дэр. Зарэчча, цяпер жыве ў г. Мінску, працуе ў Беларускім інстытуце механізацыі з / Х. ю дацэнт кафедры сельгас-машын
Шклярык Сяргей Якаўлевіч, ураджэнец вёскі Зарэчча. Працаваў у Блонскім саўгасе заатэхнікам. Памерці.
Кошельникова Раіса, Дачка Настаўніцы блонскай школы Кошельниковой. Пасля Грамадзянскай вайны скончыла школу Оперы і балета ў Маскве. Па некаторых звестках працуе ў Мінску актрысай.
Кашэльнікава Ірына, Дачка Настаўніцы блонскай школы.
Васкабовіч Таццяна Дзям’янаўна, ураджэнка вёскі Блонь, жыве ў Ленінградзе.
Васкабовіч Ірына Дзям’янаўна, ураджэнка вёскі Блонь, жыве ў Маскве
Цехановіч Любоў Мікалаеўна, ураджэнка дэр. Зарэчча. Памерці.
Цехановіч Ніна Іванаўна, ураджэнка Д.Зарэчча, жыла апошнія гады ў г. Мар’іна Горка, жыве ў г. Мінску.
Ажгірэй Марыя
Аляшкевіч Аляксандр Іванавіч, ураджэнец вёскі Зарэчча, жыве ў дэр. Зарэчча
Цехановіч Віктар Сцяпанавіч, ур. дэр. Зарэчча, жыве ў г. Бабруйску, пенсіянер, Адрас: г. Бабруйск, вул. Паўзуноўс 15 (?)
Карнейчык Віктар Дзянісавіч, ур. с.Блонь, працаваў аграномам, памёр.
Кавальчук Марыя Пракопаўна, у 1920 г была настаўніцай
Грыхуцік Тамаш Аляксандравіч, ур. вёскі Блонь, працаваў садоўнікам, пенсіянер, жыве: г. Мар’іна Горка, вул. Фрунзе 25
Жмачинский Раман Платонвич, ур. дэр. Зарэчча, працаваў у Блонскім саўгасе, памёр.
Кавальчук Пётр Пракопавіч, ур. вёскі Блонь, працаваў у Міністэрстве земляробства, памёр
Ажгірэй Сцяпан Максімавіч, ур. вёскі Блонь, працуе сакратаром райкама ў Баранавічах
Васкабовіч Юлій Аляксеевіч жыве ў Ленінградзе.
Васкабовіч Аркадзь Аляксеевіч, ур. Блоні, жыве ў Віцебску.
Слабодэр Эля Лейзаровіч, ур. вёскі Блоні, сын каваля, жыве ў г. Мар’інай Горцы, працуе ў сельгастэхніцы заг. аддзелам кадраў.
Дзейнасць камітэта
Блонскі камітэт камсамола разгортваў ўсебаковую працу сярод моладзі небарака-сярэдняцкага насельніцтва вёскі Блонь, дэр. Зарэчча, саўгаса Блонь. Камсамольская арганізацыя хутка расла да 1 верасня 1920 г.дасягнула больш за 30 чалавек.
Камітэт размяшчаўся ў доме гандляра Лейбы Аргоцкіра (?) у сяле Блонь. Для культурна-масавай работы, нам быў перададзены дом у вёсцы Зарэчча, які належаў кулаку Крыжаноўскаму. У гэтым доме быў створаны маладзёжны клуб і бібліятэка. На сцэне клуба патройваліся пастаноўкі, якія адлюстроўваюць рэвалюцыйныя і баявыя подзвігі нашага народа.
Для большага заваёвы аўтарытэту сярод беднаты і сем’яў чырвонаармейцаў, камітэт камсамола ладзіў дні дапамогі сем’ям чырвонаармейцаў 1и адзінокіх беднякоў па ўборцы ўраджаю.
Вялася вялікая антырэлігійная праца. У дні рэлігійных святаў мы ладзілі свае моладзевыя вечары выкарыстоўваючы антырэлігійныя матэрыялы і ў першую чаргу творы Дзям’яна беднага.
Трэба адзначыць і тое, што ў Пухавіцкай воласці ў 1920 г.Блонскі камітэт быў адзіны, а Ігуменскі (Чэрвеньскі) павятовы камітэт наведваў нас рэдка. З ліпеня па верасень 1920 г. інструктар павятовага Камітэта камсамола наведаў нас адзін раз.
Контрнаступ польскіх войск
Наступіў верасень 1920 г. нашы войскі па шэрагу прычын вымушаныя былі адступіць з пад Варшавы.
У гэты час на тэрыторыі Пухавіцкай воласці фарміраваўся 1 кавалерыйскі Полк чырвоных Камунараў. 1 верасня 1920 г. Камісар гэтага палка Казлоўскі звярнуўся да мяне, як сакратару бюро блонскага Камітэта камсамола правесці працу сярод камсамольцаў і сялянскай беднаты аб добраахвотным уступленні ў шэраг 1 кавалерыйскага палка чырвоных Камунараў. Праца была праведзена, у шэрагі гэтага палка паступілі многія камсамольцы блонскай арганізацыі камсамола і многія нам спачуваюць, але яшчэ не прынятыя ў камсамол. З камсамольцаў быў створаны пісарскі склад штаба палка, клубныя і бібліятэчныя работнікі. І 1-га верасня 1920 года мы з 1-м кавалерыйскім палком чырвоных Камунараў на станцыі Пухавічы пагрузіліся ў ваенны эшалон і адправіліся ў мястэчка Дуброўка Смаленскай вобл., а затым у г. Перм – на Урал.
Скончылася грамадзянская вайна. У снежні 1920 г. частка камсамольцаў-добраахвотнікаў была дэмабілізавана і накіравана на вучобу.
Я ж у гэты час быў адкамандзіраваны на дзіцяча-сельскія камандныя Курсы палявой цяжкай артылерыі. У складзе курсаў у 1921 г.удзельнічаў у падаўленні Кранштацкага паўстання.
У 1927 г. скончыў 2-ю Ленінградскую школу палявой цяжкай артылерыі і выраблены ў чырвоныя камандзіры. Служыў у Чырвонай Арміі да ліпеня 1937 г.у перыяд культу асобы быў рэпрэсаваны. У 1957 г. рэабілітаваны цалкам, адноўлены ва ўсіх правах, на пасадзе камандзіра навучальнага дывізіёна і званні маёра. Звольнены ў Запас у 1957 г.у званні маёра.
З 1920 па 1927 год быў членам ВЛКСМ. У дзень смерці У. і. Леніна прыняты ў кандыдаты ВКП (Б), а з 1926 года член КПСС.
У цяперашні час пенсіянер МО (Міністэрства абароны?), Маёр у адстаўцы, атрымліваю пенсію за выслугу 26 гадоў у Савецкіх Узброеных Сілах, з правам нашэння ваеннай формы.
Маёр у адстаўцы
Член КПСС з 1926 г.М. М.Шклярык.
Па слядах савецка-польскай вайны. Баі ў Пухавіцкім раёне
Моладзь вёскі Блонь і Зарэчча 11 ліпеня 1920 года аказала вялікую дапамогу ў атрыманні разведвальных дадзеных перадавой выведцы часткі Чырвонай Арміі, якая займала мяжу: маёнткі Бонч-Асмалоўскага, Вёска Зарэчча – ст.Пухавічы, аб размяшчэнні ў маёнтку белапольскага артылерыйскага дывізіёна разведка не ведала.
Выведцы Чырвонай Арміі рана раніцай 11 ліпеня 1920 г.мы дакладна паказалі, што штаб белапольскага артдывізіёна размешчаны ў памешчыцкім доме Бонч-Асмалоўскага, артпар – у лесе на Паповай Горцы і ў садзе Асмалоўскага, далі звесткі аб размяшчэнні салдат польскага дывізіёна, аб месцах выстаўленых гадзінных на пасадах.
Выкарыстаўшы гэтыя разведавальныя дадзеныя невялікая група-18 чалавек, узброеная вінтоўкамі, адным кулямётам і двума драўлянымі траскучкамі ўмела атакавала штаб белапольскага артдывізіёна, знішчыла гадзінных, захапіла ў палон парк з прыладамі і конскім складам.
Рэшткі асабовага складу ў паніцы пакінулі маёнтак Бонч Асмалоўскага, Зарэчча і адступілі да станцыі Пухавічы. Некалькі разоў за дзень ст. Пухавічы пераходзіла з рук у рукі. За гэты час на дапамогу беглым у паніцы белапалякам прыйшоў з ст.Асіповічы Польскі бронецягнік, але чырвонаармейцы разбалбаталі звяно рэек ля чыгуначнага моста праз раку Цітаўка, бронецягнік вымушаны быў сысці ў Асіповічы, дзе быў захоплены ў палон. На дапамогу палякам падышоў эшалон польскай кавалерыі, але не паспеў выгрузіць коней з вагонаў, ён быў абстрэлены кулямётным агнём герояў-смельчакоў чырвонаармейцаў і кінуўшы ў вагонах коней на ст.Пухавічы, у пешым страі ў паніцы збег у балота ў напрамку Навасёлкі-Загай.
Смельчакі чырвонаармейцы ўтрымлівалі Зарэчча і трымалі пад абстрэлам станцыю Пухавічы цэлы дзень 11 ліпеня. Яны страцілі за дзень толькі трох чырвонаармейцаў.
Загінуўшыя ў баях3 чырвонаармейцаў жыхары вёскі Зарэчча пахавалі на Зарэчанскіх могілках. Гэтую магілу старыя і старой дэр. Зарэчча ведаюць і могуць паказаць.
На магіле загінуўшых герояў грамадзянскай вайны павінны быць узведзены помнікі. Героі загінулі ў баях 11 ліпеня 1920 г.баль вызваленні дэр. Зарэчча І ст. Пухавічы не павінны быць забытыя. Іх подзвіг жыве ў сэрцах камсамольцаў 20 года і жыхароў старэйшага пакалення саўгаса Блонь, вёскі Зарэчча, вёскі Блонь і горада Мар’іна Горка.
Подпіс
Рукапіс вернуты ўладальніку-Барысу Ібрагімавічу. Вам жа прапануем сканаваць дакумент рукапісы ніжэй.
Пры наборы захаваны пунктуацыйныя і арфаграфічныя асаблівасці матэрыялу.
