Апісанне горада Мар’іна Горка ў 1920 – успаміны старажыла, працэс развіцця горада (Слабадэр І.Л.) Мар’іна Горка ў 1920 – успаміны старажыла гэта артыкул, дзе прыводзяцца не проста словы старажыла, а аднаго з першых старшыняў калгасаў гэтага і пасляваеннага перыядаў. Што пацвярджае, што чалавек ведаў наш горад і наогул увесь раён вельмі добра. Мар’іна Горка ў […]

Марьина Горка в 1920 - воспоминания старожила

Апісанне горада Мар'іна Горка ў 1920 - успаміны старажыла, працэс развіцця горада (Слабадэр І.Л.)

Мар’іна Горка ў 1920 – успаміны старажыла гэта артыкул, дзе прыводзяцца не проста словы старажыла, а аднаго з першых старшыняў калгасаў гэтага і пасляваеннага перыядаў. Што пацвярджае, што чалавек ведаў наш горад і наогул увесь раён вельмі добра.

Мар'іна Горка ў 1920 - успаміны старажыла. Агульныя звесткі

У пачатку 20-х гадоў Мар’іна Горка заставалася невялікім населеным пунктам пры чыгуначнай станцыі Пухавічы.  Жыхары, якія засялялі пасёлак, галоўным чынам, працавалі пры абслугоўванні чыгункі.

Дамы стаялі паабапал, уздоўж чыгуначнага палатна па цяпер існуючых вуліцах: Кастрычніцкая (ад вуліцы Будзёнага да аўтастанцыі) і Андрэеўскай (ад аўтабазы РПС да інтэрнацыянальнага завулка). Ніякіх іншых забудаваных вуліц не было.

Марьина Горка в 1920 - воспоминания старожила

Насупраць прывакзальнай плошчы на вуліцы Кастрычніцкай стаялі два вялікія, па тых часах, драўляныя дамы братоў Ароцкераў, якія трымалі прыватныя крамы, гандлявалі харчовымі і гаспадарчымі таварамі.

Побач, там, дзе цяпер знаходзіцца крама «Кніга», знаходзілася пошта (на фота ніжэй бачная частка крамы злева ад капліцы).

Марьина Горка в 1920 - воспоминания старожила

Два старыя Паштальёны, Завадскі і Кветко, кожную раніцу нагружалі свае паштовыя сумкі карэспандэнцыяй і разносілі іх адрасатам.

Побач з тым месцам, дзе цяпер знаходзіцца кінатэатр «Кастрычнік», стаяў невялікі драўляны будынак 4-х гадовай школы, дзе вучыліся галоўным чынам дзеці чыгуначнікаў.

Марьина Горка в 1920 - воспоминания старожила

Школа ўтрымлівалася на сродкі чыгуначнага ведамства. Дырэктарам школы быў Інвалід грамадзянскай вайны Васіль Данілавіч Жаўнерчык, а настаўнікамі былі Рыгор Васільевіч Андрук і Астаповіч Булаўкін.

На прывакзальнай плошчы па выхадных і святочных днях ладзіліся кірмашы. Сяляне прывозілі на базар сельгаспрадукты, а таксама разнастайныя саматужныя вырабы з драўніны. Спажывецкая кааперацыя толькі пачынала сваё існаванне-прадавала прамысловыя тавары.

Тры-чатыры разы на год (па хрысціянскіх святах) шматлюдныя «кірмаш» праводзіліся на вялікай плошчы каля існуючай тады Мар’інагорскай царквы.

Мар'іна Горка ў 1920 - успаміны старажыла

Гады НЭПа

Дзяржавай заахвочвалася павышэнне культуры земляробства, якое прыводзіла да павышэння ўраджайнасці і прадуктыўнасці сялянскіх гаспадарак.

У раённым цэнтры ладзіліся сельскагаспадарчыя выставы. Лепшыя экспанаты на выставах прэміяваліся. Выставы ладзіліся на плошчы, дзе цяпер размешчаны райпрамхарчкамбінат. Там жа знаходзілася вет. Лячэбніца, дзе шмат гадоў працаваў ветэрынарны ўрач Казей. Дзень выставы ператвараўся ў вялікае народнае свята.

У Мар’інай Горцы ў тыя гады была вельмі ўплывовая, дысцыплінаваная Камсамольская арганізацыя, якая праводзіла вялікую выхаваўчую працу сярод насельніцтва. Найбольш актыўнымі з камсамольцаў былі: Берковский з. браты Сянько Мікалай і Сяргей, Арсень Лапанец, браты Слободер Леанід і Ілля, браты Данілавы Міхаіл і Пётр, Мікалай Черепко, браты Вавілавы Васіль і Андрэй, Міхаіл Жеромский і інш.Усе яны потым прымалі ўдзел у Вялікай Айчыннай вайне і многія з іх загінулі. У жывых на сённяшні дзень засталіся Берковский, які жыве ў Кіеве, палкоўнік у адстаўцы, і браты Данілавы, Міхаіл жыве ў Рызе, Пётр у Мар’інай Горцы.

На вуліцы Савецкай, там, дзе цяпер знаходзіцца кафэ «маладзёжнае» (па стане на 2022 года там крама манетка і сталовая) стаяў параўнальна новы драўляны будынак-Хата чытальня і бібліятэка. Там праводзіліся Камсамольска-моладзевыя сходы, чытка газет і часопісаў, заняткі гурткоў мастацкай самадзейнасці.

Мар'іна Горка ў 1920 - успаміны старажыла

Спорт і дасуг

Сіламі камсамольцаў і моладзі на грамадскіх пачатках за хатай-чительней на вольным кутке зямлі быў пабудаваны Стадыён-футбольнае поле, баскетбольная і валейбольная пляцоўкі, іншыя спартыўныя збудаванні. Была даволі моцная футбольная каманда, якая часта сустракалася ў паядынку з футбалістамі Мар’інагорскага тэхнікума.

Спартыўная і танцавальныя пляцоўкі былі гэтак жа абсталяваны на паўднёвай ўскраіне пасёлка, на палянцы існуючай тады невялікі хваёвай гаі, дзе па нядзелях і святах ладзіліся гулянні моладзі. Грала музыка духавога аркестра добраахвотнай пажарнай дружыны.

На супрацьлеглым баку ад Хаты-чытальні, на той жа Савецкай вуліцы стаяў такі ж драўляны будынак, дзе па суботах і нядзелях кінамеханік камсамолец Міхаіл Данілаў кіна перадвіжкі дэманстраваў кінафільмы. Кінапраектар усталёўваўся ўнутры памяшкання, а электраэнергію яму забяспечвала ручная Дынама-машына, якую тры хлопцы напераменку круцілі на працягу сеансу.

У гэтым жа памяшканні была абсталявана сцэна і піянеры і школьнікі паказвалі тут сваю самадзейнасць.

Мар'іна Горка ў 1920 - успаміны старажыла. Пажарная служба і клуб

На вуглу вуліц Савецкай і Кастрычніцкай (хутчэй за ўсё па тэксце памылка друку, і пажарны хлеў знаходзіўся побач з сённяшнім крамай Капеечка, раней там і была камісійная крама, побач з цяперашняй пажарнай часткай), там, дзе, цяпер камісійная крама, стаяла вялікі пажарны хлеў. Там знаходзіліся вазы, на якіх былі ўсталяваныя ручныя пажарныя помпы, пажарныя бочкі, напоўненыя вадой і іншы пажарны інвентар.

Да таго, як у Мар’інай Горцы быў пабудаваны клуб (клуб яго называлі Нардомом), у гэтым хляве ставіліся спектаклі сіламі Камсамольскага драмгуртка, а таксама часта прыязджаў драматычны калектыў мястэчка Пухавічы. Калі трэба было ставіць спектакль, пажарны інвентар выкочваўся на вуліцу, з загадзя нарыхтаванага матэрыялу ўсталёўвалася сцэна. Расстаўляліся лаўкі і … хлеў ператвараўся ў клуб. Пазней, калі быў пабудаваны клуб (Нардом) на тым месцы, дзе цяпер знаходіцца часовая майстэрня, камсамольскі драматычны калектыў часта ладзіў платныя спектаклі, а атрыманыя грошы ішлі на дабрачынныя патрэбы: на карысць МОПРа, Чырвонага Крыжа або беспрытульным дзецям.

Піянерыя

У пасёлку была добрая піянерская арганізацыя, якая працавала пад кіраўніцтвам камсамола. Асноўным дэвізам яе было-добра вучыцца. Важатым атрада быў Міхаіл Жаромскі, які часта праводзіў піянерскія зборы.

Часта па Мар’інагорскіх вуліцах з чырвоным сцягам, пад гукі барабана і піянерскага горна, шумная ватага піянераў і школьнікаў крочыла песняй: «Узвейцеся вогнішчамі, сінія ночы…».

Мар'іна Горка ў 1920 - успаміны старажыла

Змены пасля пажэжы ў Пухавічах (1924 год)

Пасля вялікай пажэжы ў мястэчку Пухавічы ў канцы 1924 года і перамяшчэння раённага цэнтра ў Мар’іну Горку, Мар’іна Горка стала інтэнсіўна засяляцца, галоўным чынам, за кошт пагарэльцаў з Пухавічаў.

Сярод перасяленцаў былі саматужнікі-рамеснікі розных спецыяльнасцей-шаўцы, краўцы, нарыхтоўшчыкі, кушняры, столяры, кавалі, пекары, фатографы, гадзінных спраў майстры і інш.

Прадраімчывыя людзі, рухомыя жаданнем зарабляць сабе сродкі для існавання, кожны па сваёй спецыяльнасці, павесіўшы шыльду на фасадзе свайго дома, прыцягвалі кліентаў.Пасля вялікай пажэжы ў мястэчку Пухавічы ў канцы 1924 года і перамяшчэння раённага цэнтра ў Мар’іну Горку, Мар’іна Горка стала інтэнсіўна засяляцца, галоўным чынам, за кошт пагарэльцаў з Пухавічаў.

Фото для образца

Змены пасля пераносу цэнтра ў Мар'іну Горку

Паміж рамеснікамі падобных прафесій, існавала канкурэнтная барацьба, і гэта прымушала іх выконваць заказы дабраякасна і своечасова. Яны ўнеслі вялікае ажыўленне ў жыццё Мар’інай Горкі. Бо акрамя чыгуначных майстэрняў і толькі-што пабудаваных майстэрняў райпрамкамбіната-пераехаўшыя рамеснікі складалі асноўную частку працоўных раённага пасёлка.

Засяляліся вуліцы ўсходняй частцы горада –  Савецкая, Ленінская, Чырвонаармейская, Камсамольская, а таксама супрацьлеглая заходняя частка – былі нарэзаныя вуліцы перпендыкулярна вуліцы Андрэеўскай.

Будынак райвыканкама быў пабудаваны на вуглу вуліц Савецкай і Ленінскай, фасадам выходзіў на вуліцу Савецкую. Гэта быў драўляны будынак, перавезены з сядзібы памешчыка Буглака.

З пераездам райцэнтра на Мар’іну Горку пачалася праца па радыёфікацыі райцэнтра і суседніх вёсак. На вуглу Ленінскай і Чырвонаармейскай вуліцы быў пабудаваны будынак радыёвузла, зманціравана абсталяванне і апаратура і да 1928 года радыёкропкі зарабілі.

Развіццё вытворчасці

У гэты-жа час на Савецкай вуліцы, там, дзе цяпер будынак: вузла сувязі, быў: выбудаваны драўляны будынак рэдакцыі і друкарні: раённай газета “за калгасы”. Галоўным: рэдактарам. быў: журналіст Панкратаў. Спачатку друкаваную машыну круцілі-уручную. Пазней усталявалі рухавічок.

У сярэдзіне дваццатых гадоў спажывецкая кааперацыя толькі рабіла першыя крокі і выпечка хлебабулачных прадуктаў выраблялася ў некалькіх прыватных пякарня.

У Мар’інай Горцы, у тыя гады, існавалі два заезджых дома (гасцінніцы), якія ўтрымліваліся прыватным парадкам братамі Салавейчык. Яны ўтрымлівалі таксама коней для развозу пасажыраў, якія прыязджаюць на чыгуначную станцыю.

У Мар’інай горцы на прынцыпе прыватнага прадпрымальніцтва сталі, з’яўляцца саматужныя вытворчасці па перапрацоўцы прадуктаў і сыравіны сельскай гаспадаркі: маслабойку, круподзёркі, хвалечна, вытворчасць па вырабе валеных ботаў ішарнага лямца, сталярных вырабаў,  марозіва, абсталяванне саматужнай вытворчасці прыводзілася ў – рух з дапамогай, конных і ветравых рухавікоў.

Млын у Мар'інай Горцы, рака Цітаўка

У пачатку дваццатых гадоў на рацэ Цітаўка быў пабудаваны млын, які, працаваў на гідрапаліве. Яна вырабляла мліва збожжа для патрэб сялян. Там жа быў усталяваны генератар, які выпрацоўваў электраэнергію для патрэб майстэрняў прамкамбіната і часткова даваў электраэнергію для асвятлення некаторых устаноў Мар’інай Горкі.

Фото мельницы источник: instagram @old_photos_mg

Усе фотаматэрыялы з адкрытых крыніц. Арыгінал тэксту ўспаміну захоўваецца ў Пухавіцкай раённай бібліятэцы ў палацы культуры.

Такім чынам можна заўважыць, што артыкул “Мар’іна Горка ў 1920 – успаміны старажыла” пацвярджае наша зацвярджэнне. Мар’іна Горка як паселішча з’явілася толькі ў XIX стагоддзі падчас пракладкі чыгункі

Апісанне горада Мар'іна Горка ў 1920-ыя, працэс развіцця горада (Слабадэр І.Л.)

0 0 votes
Рэйтынг стацці
Subscribe
Notify of
guest

0 Каментароў
Oldest
Newest Most Voted
Inline Feedbacks
View all comments

Апошнія публікацыі