Дзям’ян ды Мар’я
З падзелу аб камянях зборніка аддзялення рускай мовы і славеснасці Імператарскай Акадэміі навук за 1893 год
Мінская губерня
Аб камянях існуе павер’е, што ў былыя часы яны, падобна жывёлам адчувалі, раслі, размнажаліся, але калі людзі прагналі Бога, то ён пракляў і людзей і зямлю. Зямля перастала даваць ранейшыя багатыя ўраджаі і камяні перасталі расці.
У Барысаўскім павеце, каля вёскі Красналуцкая, ляжаць вялікі камень, у якім, паводле падання, даўней, жыў кравец. Ён шыў нястомна, і шыў вельмі добра, толькі не трэба было яго прасіць пра гэта, – у адваротным выпадку ён паступаў як раз наадварот, а часам, бывала, проста парэжа матэрыял і кіне. Ён ні з кім не гаварыў ні слова. За працу яму прыносілі есці і піць. Ці не служыць Апошняе указаннем на тое пакланенне і ахвярапрынашэння камянях? Ёсць дадзеныя, якія дазваляюць адказваць на гэта сцвярджальна. Так, напрыклад, у Беларусі ёсць шмат камянёў, якія праславіліся ў народзе цудадзейнай сілай.
Два такія камяні знаходзяцца, між іншым, у Ігуменскім павеце, блізу вёскі Перажыра.
Дзям’ян ды Мар’я блізу Перажыра-Апісанне
Адзін з іх называецца Дзяммян, другі-Мар’я. Яны знаходзяцца адзін ад іншага на адлегласці прыблізна 100 сажняў. Гадоў 20 таму назад праславіўся цудадзейнай сілаю камень Мар’я. Хадзілі чуткі аб вылячэнні паралітыкаў, кульгавых, глухіх і іншых. Да яго сцякаліся на пакланенне не толькі жыхары бліжэйшых мясцовасцяў, але нават з далёкая, з губерняў: Магілёўскай, Віцебскай, Пскоўскай, Віленскай і іншых.
Мар’я-аршына два ў вышыню, каля аршына ў шырыню, а Таўшчынёю ў 1 фут; Дзяммян будзе некалькі менш Мар’і. Вочы забабонаў бачаць у тым і іншым падабенства чалавечай фігуры, хоць гэтыя камяні не маюць ні найменшых прыкмет: ні галавы, ні іншых частак чалавечага цела. Да палавым адрозненняў павяло прысутнасць у Мар’і два невялікіх ўзвышэння па сярэдзіне: яны прымаюцца за жаночыя грудзі. Гэтыя камяням прыносілі ахвяраванні: палатно, лён, поўсць, грошы. Зрэшты, у апошні час у апошні час папулярнасць Мар’і моцна ўпала і пра ранейшыя прынашэньнях і ў памоўцы няма. Толькі часам дзяўчына, выпрошваючы сабе жаніха, прывесіць да каменя кольца або некалькі караляў.
