Вайна вучобе не перашкода
У гэтым артыкуле “Вайна вучобе не перашкода” вы знойдзеце: фрагмент дзённіка навучэнца школы 1938/1939 навучальнага года; фота выпускнікоў першага пасляваеннага выпуску; відэа, падрыхтаванае сваякамі Навальскай Левініі Карлаўны.
Добры дзень. Апошнім часам было шмат публікацый прысвечаных ВАВ. Май месяц-месяц перамогі. Мы стараемся апублікаваць дастатковую колькасць матэрыялаў да гэтай падзеі.
Але апошнія дні мая для сучаснага школьніка-свята. Апошні школьны званок, для асобных дзяцей канец навучальнага года, а для іншых – фінал іх школьнага жыцця і прыступка ў будучыню, якое напоўнена масай уражанняў, вялікай колькасцю надзей і мараў. Але як выглядаў школьны дзённік у розныя гады?
Успомніце свой школьны дзённік. Падумайце, што ёсць у кожным дзённіку? Правільна: ацэнкі, расклад, подпісы бацькоў, а цяпер падумайце ці моцна адрозніваецца ад нашых дзённікаў, якія часта называюць асобай вучня, дзённікі 1938/1939 навучальнага года? А яшчэ адно пытанне для разважанні: ці з’яўляецца вайна перашкодай вучобе?
Вокладка дзённіка-гісторыя ў руках
Перад вамі вокладка дзённіка 1938 года. Што ж у ім не так… Калі ў руках аказваецца такі дзённік, што ты думаеш пра яго значэнне, што ён прайшоў ваенныя гады, за ім Схаваная лёс чалавека, якому ўжо шмат гадоў, накатваюць настальгічныя пачуцці. А самае галоўнае ўзнікае разуменне таго, што гэты дзённік належаў чалавеку, які тварам да твару сутыкнуўся з усімі нягодамі ваеннага часу, але ці перашкодзіла вайна завяршыць навучанне? Які лёс чалавека, якому ён належаў… Вайна вучобе не перашкода…?
Мы бачым стары струхлелы надпіс “Дзенік”, адразу разумеем, што гэта галоўны школьны атрыбут, але чым жа ён адрозніваецца?
У нашым варыянце дзённіка (за 1938/1939 год) адсутнічае тытульны ліст, мы не можам убачыць, як школьнік яго падпісваў, якія былі радкі… Гэта звязана з тым, што старонка вельмі якасна прылепленая да вокладцы, і без пашкоджанняў аддзяліць гэтую старонку ад яе нельга. А на вокладцы надпісы выцвілі, прачытаць іх не ўдалося
Спіс прадметаў і выкладчыкаў
На наступным развароце дзённіка, традыцыйна знаходзяцца пералікі прадметаў і прозвішчы педагогаў, расклад заняткаў. Нам вядома, што дзённік, які апынуўся ў нашым распараджэнні – частка гісторыі сярэдняй школы №1 г.Мар’іна Горка. Прыводзім спіс прадметаў і прозвішчы настаўнікаў з дзённіка:
| Прадметы | Прозвішча, імя і імя па бацьку настаўнікаў |
| Беларуская мова | Нічыпаровіч Алесь Васільевіч |
| Белар. литаратура | -“-“- |
| Руская мова | Нічіпаровіч Ліда Нікалаеўна |
| Руская літаратура | -“-“- -“-“- |
| Алгебра | Шкляр |
| Геаметрыя | -“- |
| Прыродазнаўства | Мерына Анна Александраўна |
| Канстытуцыя СССР | Нодальман |
| Гісторыя | Зенаў |
| Геаграфія | Волкаў Александр Васільевіч |
| Хімія | |
| Нямецкая | |
| Чарчэнне | Размысловіч |
| Фізкультура | Захвічэвіч Владзімір Паўлавіч |
Сохранено написание из дневника
Заняткі ў дзве змены?
А вось расклад урокаў выклікае асаблівую цікавасць, яно падобна на расклад другой змены. Згодна з дзённіку ўрокі пачыналіся ў 2 гадзіны 30 хвілін, доўжыліся па 45 хвілін (як і сёння), з дзесяціхвіліннымі перапынкамі і працягваліся да 7 гадзін 50 хвілін (заканчваўся 6 ўрок).
Асаблівасці вядзення дзённіка
Далей у дзённіку як і пакладзена ідуць навучальныя тыдня, расклад заняткаў і хатнія заданні. На старонках ёсць графы для адзнак аб пропусках, заўваг, месца подпісы бацькоў і класнага кіраўніка. На першы погляд нічога незвычайнага, заняткі праходзілі ў 6 навучальных дзён, што для нас знаёма, структура тая ж. Але паглядзіце ўважліва на расклад заняткаў і параўнайце некалькі тыдняў, вы заўважыце, што расклад заняткаў быў нясталым, ён быў “плывучым”, урокі мяняліся месцамі, праводзіліся ў розныя дні, г.зн. расклад быў не сталым.
А вось так святкавалі свята рэвалюцыі (старонка ніжэй злева) і адзначалі прычыну пропускаў заняткаў (старонка ніжэй справа)
Цікавы фармат адзнак
Цікавасць выклікаюць і ацэнкі за вывучэнне прадметаў. Колькі балаў можна атрымаць за ідэальны адказ? Сёння дзесяць, раней 5 з плюсам (што памятае больш старэйшае пакаленне), а вось у гэтым дзённіку адзнак лікавых проста няма. Адзнакі прапісваліся словамі:” пасрэдна”,” дабра”,” Выдатна”,”выдатна”. Можна заўважыць, што з ужываннем такой сістэмы адзнак адзінага падыходу не было. Хтосьці ацэньваў запісваючы словы на рускай мове, хтосьці на беларускай…
На апошняй старонцы прыведзены ўказанні да вядзення дзённіка, а на абароце задняй вокладкі паказаная цана і ўтрымліваецца дадатковая інфармацыя, што продаж дзённіка па цане вышэй паказанай на вокладцы – караецца па законе.
Дзённік Навальскай Левініі Карлаўны
Мы праводзілі апісанне гэтага дзённіка як дзённіка без подпісу, але мы ведаем каму ён належаў, нават больш, мы ведаем спісачны склад класа і выкладчыкаў, у нашым распараджэнні аказалася фота выпускнікоў гэтага класа, чалавека, якому ён належаў – Левініі Карлаўне Навальскай.
Фота Левініі і подпіс да яго
Подпіс фота абвяшчае:”У дзень сустрэчы з чырвонымі следапытамі школы №1 м-Горскай сш ад Навальскай Левініі Карлаўны 1 лютага 1981 года”. Па-над запісу гэтак жа ёсць дапісаны 1980 г.
Больш падрабязна пра чырвоных следапытаў вы можаце прачытаць у нашым матэрыяле (гл. раздзел даследавання).
Відэаролік аб Лавініі Карлаўне (падрыхтаваны яе нашчадкамі, ёсць некалькі недакладнасцяў у роліку, але галоўнае апавяданне пра гераіню).
Выпуск 1945 года
Выпуск 1945 года (10-ы клас)
А выпуск гэты вельмі значны, як можна заўважыць па даце на фота – гэта першы пасляваенны выпуск, выпуск 1945 года. Гледзячы на гэта фота і ведаючы пра страшныя падзеі вайны, факт завяршэння вучобы ў 10 класе выклікае асаблівую павагу…
прыводзім спіс усіх, хто запісаны на абароце выпускнога фота 10 класа за 1945 год, 26 ліпеня:
1. Павловская (учитель)
2. Жалкович В.М. (ученица)
3. Финская Е.М. (ученица)
4. Тихонова М.Т. “-“-
5. Добрицкая О. “-“
Черепко В.И. (учитель)
Саракач Б.С. -“-
Черноусова Е. (ученица)
Сачишин Н.И. (учитель)
Жалкович А.Н. “-“
Сугако Я.М. (представ. облно)
Федоринчик (учительница)
Данцов Ф.Н. -“-
Тарашкевич А. -“-
Павлович Т.Т. (уче)
Бакиновская И. -“
Ушакевич И.М. -“-
Линник О. -“-
Идельчик (?) М.М. (учит.)
Просім вас дзяліцца інфармацыяй па тэме, а таксама іншымі матэрыяламі.
